امروزه صنعت ساخت‌و‌ساز پیشرفت بسیاری داشته است و برای اجرای ایمن‌تر و بهتر یک سازه، تجهیزات و اتصالاتی در بازار وجود دارند که به این امر کمک می‌کنند.
برای اجرای یک سازه بتنی، پیش از بتن‌ریزی نیاز است که قالب‌بندی انجام شود. وقتی قالب‌بندی به اتمام برسد و زمان بتن‌ریزی رسیده باشد، باید این نکته در نظر گرفته شود که بتن فشار زیادی را به قالب وارد می‌کند. اگر قالب در جای خود محکم نباشد و پنل‌های قالب به هم خوب متصل نشده باشند، نیروی وارد به قالب به حدی خواهد بود که پنل‌های قالب را از هم جدا خواهد کرد.
برای جلوگیری از اینکه این اتفاق رخ دهد، باید از پشت‌بند قالب فلزی در سیستم قالب‌بندی به کار گرفته شود تا قالب‌های فلزی محکم شده و ازهم‌گسسته نشوند. استفاده از پشت‌بند بسیار ضروری است. در این مقاله سعی داریم تا با معرفی پشت‌بند قالب فلزی و بیان کاربردهای آن، شما را از اهمیت استفاده از پشت‌بند قالب فلزی در زمان قالب‌بندی مطلع کنیم. با ما همراه باشید.
معرفی پشت‌بند قالب فلزی در سیستم قالب‌بندی
قالب‌بندی سازه‌های بتنی پیچیده و زمان‌بر هستند و برای اجرای درست آن‌ها، باید طبق اصول و به طور استاندارد این کار را انجام داد.
قالب‌بندی نیازمند تجهیزاتی است تا در حین اجرای آن و بتن‌ریزی به قالب‌ها فشاری وارد نشود، قالب‌ها باز نشوند و ثابت بمانند و سازه بتنی شکل خود را از دست ندهد.
برای این کار از پشت‌بند قالب فلزی استفاده می‌شود. همان‌طور که از نامش پیداست، پشتبندها را به قسمت بیرونی قالب متصل می‌کنند. مزیت استفاده از پشت‌بند قالب فلزی این است که دوام و پایداری سازه بیشتر خواهد شد و سازه تغییر شکل نمی‌دهد. چگونگی اجرای پشتبندها با توجه فاکتورهای متفاوتی از جمله اندازه قالب، ارتفاع و نوع آن مشخص می‌شوند.
استاندارد تقویت کننده‌های قالب فلزی
ابعاد قالب مدولار مضربی از 5 است. و به صورت پیش‌ساخته در بازار موجود بوده و نیازه به سفارش برای تولید ندارد. پنل‌های قالب فلزی برای تحمل میزان بارهای وارده با استفاده از تسمه تقویت می‌شوند. تسمه‌های قالب‌فلزی از ورق فولادی با ضخامت 3 یا 4 میلیمتر تولید می‌شوند.
نحوه اتصال پشتبندها به قالب فلزی مدولار، استفاده از سولجر به عنوان پشت‌بند عمودی و لوله داربستی به‌عنوان پشت‌بند افقی
کاربرد پشت‌بند قالب فلزی در قالب‌بندی سازه چیست؟
همان‌طور که گفته شد، کاربرد اصلی استفاده از پشت‌بند قالب، تثبیت سیستم قالب‌بندی تا پایان عملیات بتن‌ریزی و خشک‌شدن بتن است.
پشت‌بند قالب فلزی کاربردهای دیگری نیز دارد که به شرح زیر هستند:
- نیروی وارد از طرف بتن به سبب بتن‌ریزی را کنترل می‌کند.
- از خم‌شدن، باز شدن، تاب برداشتن و تراز نبودن قالب جلوگیری می‌کند.
- امکان ازبین‌رفتن قالب با به‌کارگیری پشت‌بند قالب وجود ندارد.
- جلوگیری از فرسایش ساختمان‌های خشتی و ساختمان‌های آجری
انواع پشت‌بند قالب بتن
پشت‌بندهایی که برای قالب‌بندی قالب فلزی به کار می‌روند، دو نوع دارند که به نام پشت‌بند قالب فلزی عمودی و پشت‌بند قالب فلزی افقی شناخته می‌شوند. هر کدام از این پشتبندها کارایی مخصوص خود را دارند و به‌صورت متفاوت از یکدیگر برای قالب‌بندی به کار گرفته می‌شوند. در ادامه هر کدام از این پشتبندها به طور مفصل معرفی خواهند شد.
- پشت‌بند افقی قالب فلزی: پشت‌بند افقی برای مهار بار وارد به قالب فلزی و افزایش استحکام و پایداری قالب در محور طولی، استفاده می‌شود.
این نوع پشت‌بند قالب از لوله داربستی که قطر آن 5 سانتی‌متر است، ساخته می‌شود. فاصله بین پشت‌بندهای افقی از یکدیگر حدودا 50 سانتی‌متر باید باشد. برای پشت بند افقی به جای لوله داربستی ،لوله ناودانی و پروفیل هم به کار گرفته می‌شود. - پشت‌بند عمودی قالب فلزی: از پشت‌بند عمودی برای مهار فشار وارد به قالب فلزی و افزایش استحکام و مقاومت سازه در محور عرضی، استفاده می‌شود. زمانی که ارتفاع قالب‌بندی کوتاه‌تر از 2 متر باشد، برای پشت‌بند عمودی از دو لوله داربستی با قطر 5 سانتی‌متر استفاده می‌شود و زمانی که ارتفاع از 2 متر بالاتر باشد، برای پشت‌بند عمودی از سولجر استفاده می‌شود. پایداری و مقاومت سولجر‌ها نسبت به لوله‌های داربست بیشتر است.
سولجر‌ها در طول‌های 1 تا 3 متر در بازار موجود هستند، سطح مقطع 15*15 سانتی‌متر دارند و از صفحه فولادی ST37 با ضخامت 4 میلیمتر ساخته می‌شوند.
عوامل مؤثر در پشت‌بندی قالب ستون و تیر
میزان فشاری که بابت بتن‌ریزی به قالب‌ها وارد می‌شود، ممکن است طبق شرایطی یکسان نباشد و تغییر کند. با افزایش میزان فشار وارد، ابعاد پشت‌بند که باید اجرا شوند بزرگ‌تر می‌شوند. شرایط متفاوت به‌خاطر فاکتورهای مختلفی ایجاد می‌شود و همه این‌ها چگونگی اجرای پشت‌بندی قالب و نوع آن را تغییر می‌دهد.
اجرای پشت‌بندی قالب در تیر و ستون به فاکتورهای زیر بستگی دارد:
- نوع قالب به‌کاررفته برای قالب‌بندی
- ارتفاع قالب موردنظر
- نوع سقف و دال بتنی
- سرعت بتن‌ریزی
- زمان بتن‌ریزی
برای اجرای درست و بی‌نقص قالب‌بندی لازم است به نکات و ضوابطی درباره پشت‌بند قالب فلزی توجه شود تا سازه بتنی به‌خوبی ساخته شود. این نکات و ضوابط به شرح زیر هستند:
- ابتدا پشت‌بند افقی بسته می‌شود و سپس نوبت به پشت‌بند عمودی می‌رسد تا بعد از پشت‌بند افقی به قالب سفت شود.
- بیشترین فاصله‌ای که پشتبندها می‌توانند از هم داشته باشند، 60 سانتی‌متر است.
- هنگامی که سازه بزرگ است و حجم بتن‌ریزی زیاد است، از پروفیل‌های فلزی که به آن لاپه می‌گویند برای اجرای پشت‌بند به کار می‌رود تا میزان استحکام قالب کم نشود.
پشت‌بند دست‌دوم چه مزایا و معایبی دارد؟
گاهی پیمانکاران برای کاهش هزینه‌های ساخت سازه از تجهیزات دست‌دوم استفاده می‌کنند. پشت‌بند قالب هم جزئی از این تجهیزات است که نوع دست‌دوم آن در بازار موجود است؛ اما باید نقش مهم پشت‌بند قالب را در قالب‌بندی و ساخت سازه در نظر گرفت. هر چقدر که قیمت پشت‌بند دست‌دوم کم باشد و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌ها شود، اما کیفیت پشت‌بند نو را نخواهد داشت.
امکان دارد که پشت‌بند دست‌دوم خرابی یا مشکلی داشته باشد و ظرفیت تحمل فشار وارد به قالب را نداشته باشد و از جا در برود. پس بهتر است تا از پشت‌بند قالب فلزی نو در سیستم قالب‌بندی استفاده شود.
سخن پایانی
در این مقاله به طور مختصر با انواع پشت‌بند قالب فلزی و کاربرد آن‌ها در سازه آشنا شدید. پیمانکاران با رعایت مواردی که عنوان شد، باعث افزایش کیفیت قالب‌بندی و سازه بتنی خواهند شد. برای اجرای بهتر پشت‌بند قالب لازم است که این کار توسط نیروی متخصص و ماهر انجام پذیرد.
